طرح کسب و کار یا بیزینس پلن (Business Plan)
طرح کسب و کار یا به اختصار BP، یک نقشه راه برای کسب و کار است که ابعاد و زوایای مختلف شکلگیری کسبوکار و موانع احتمالی آن را پیشبینی میکند. این طرح (Plan) در قالب یک سند تدوین شده و جزییات کار یک شرکت نوپا و تازه به بهره برداری رسیده (برخی موارد استارتاپ) را برای نیل به اهدافش بیان می دارد. اصلی ترین کاربرد این سند، نقشه راه و جذب سرمایهگذاران به پروژه است. تعداد زیادی از شتابدهندهها و سرمایهگذاران، قبل از ملاقات با صاحب ایده کسب و کار از او درخواست طرح بیزینس پلن می نمایند. گاهی ایده کسب و کار آنقدر جذاب است که نیاز به ارائه حضوری و جلسات مذاکره جلب نظر سرمایهگذار را بی نیاز می سازد. تمام این اتفاقات خوب در گرو داشتن ایده خوب و بیان خوب و دقیق ابعاد آن در قالب مستند و مکتوب طرح کسبوکار است.
تهیه طرح کسب و کار (BP) و ارائه برنامه های عملیاتی مالی
بطور کلی مواردی که در تدوین طرح کسب و کار انجام خواهد شد به شرح زیر است:
خلاصه اجرایی
شرح کلی شرکت و نمای کلی اعضای تیم (ساماندهی و مدیریت)
توضیحات ایده (محصول)
تحلیل کسب و کار
تحلیل بازار و رقبا
طرح بازاریابی و فروش
ساختار مدیریت کسب و کار
طرح عملیاتی
مدل کسب و کار و مدل درآمد
طرح مالی و بودجه بندی
معمولا سازمانها برای پروژه های بزرگ پس از تدوین طرح توجیهی، ایجاد و بهره برداری طرح تولیدی، خدماتی و یا کشاورزی اقدام به تهیه طرح کسب و کار می نمایند. با این وجود، ایده های نو شرکت های استارت آپی و دانش بنیان کوچک نیز می توانند در ابتدای راه این طرح کسبوکار را سرلوحه کار خود سازند.
برای مشاوره سرمایه گذاری و سفارش طرح کسب و کار (بیزینس پلن)
علیرغم جزئیاتی که در طرح های کسبوکار با توجه به ماهیت، بزرگی و مارکت آنها وجود دارند موارد زیر می تواند فصل های تدوین یک بیزینس پلن باشد:
1-خلاصه اجرایی
در این قسمت به ماموریت ها و چشم اندازهای کسب و کارهای کسب و کار اشاره می شود. همچنین توضیحات مختصری از محصولات و خدماتی که این شرکت ارائه می دهد و مختصری در مورد مسائل مالی باید در این بخش درج خواهد شد.
2- شرح کلی شرکت و نمای کلی اعضای تیم (ساماندهی و مدیریت)
الف: معرفی شرکت و زیرمجموعه ها و دپارتمان های آن، اطلاعات هویتی، برندهای ثبت شده و دسته بندی آنها، آدرس، ماهیت و تاریخچه کسب و کار و …
ب: توانمندی و وظایف گروه های هرشاخه و افراد کلیدی، اسامی افراد کلیدی و تخصص هر یک از آن ها، سهامداران قبلی و فعلی و نحوه توزیع و نسبت سهام، اعضای هیات مدیره شرکت ساختار سازمانی، ….
3-تعریف و دسته بندی (خوشه) محصولات، خدمات، راه حل های (Solutions) و کسب و کارها
در این قسمت راه حل های کلیه محصولات و خدمات و راه حل های (Solutions) منتخب (فعلی و جدید) به عنوان کسب و کارهای این مجموعه تعریف و سپس در دسته بندی یاخوشه(درصورت وجود) تعریف شده با مکانیزم خبرگی قرار می گیرند.
این موارد شامل آیتم های زیر است:
الف: ماهیت محصولات (تولیدی، خدماتی، پروژه تلفیقی)، زمینه های فعالیت (نفت و پتروشیمی، غذایی، سلولزی، کانی غیر فلزی، خدماتی …)، فرآیند تولید و ارائه محصول و خدمت، ویژگی های محصول و خدمت، مجوزهای اخذ شده و مورد نیاز،
ب: خوشه بندی محصولات و خدمات بر اساس فرایند خبرگی
–تحلیل کسب و کار و تدوین مدل کسب و کار
-چشم انداز و ماموریت
-تاریخچه ای از رشد، و شرایط کنونی محصولات، خدمات کنونی و چرخه عمر محصولات منتخب
– نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای پیش رو توسعه کسب و کار
-تدوین مدل کسب و کار و درآمد
5-تحلیل بازار و رقبا
در این قسمت به موارد کلیدی بازار، مشتریان هدف و رقبای محصولات و خدمات ارائه شده اشاره خواهد شد.
الف: مشتریان ( بازار، مشتری هدف، و …)
مشتریان اصلی، تحلیل حجم بازار هدف، سهم شرکت از کل تقاضا (بازار)، بخش بندی مشتریان، ….
ب: رقبا: رقبای اصلی و مستقیم، مزیت منحصر به فرد رقابتی کسب و کار، موانع ورود دیگران به کسب و کار، محصولات و خدمات جایگزین، نمونه مشابه داخلی و خارجی،
6-طرح بازاریابی
در این بخش که شاید کلیدی ترین قسمت طرح کسب و کار باشد، کلیه فعالیت هایی که باید توسط تیم اجرایی کسب و کار صورت گیرد ثبت می شود. این فعالیت ها با در نظر گرفتن سه نکته اساسی انتخاب می شوند :
اهداف (Objective/Goals) سازمان
محیط داخلی و خارجی کسب وکار
در دسترس بودن منابع.
طرح بازاریابی می تواند شامل موارد زیر باشد. لازم به ذکر است برخی از موارد در بخش های دیگر کسب و کار منعکس شده است:
خلاصه مدیریتی (Executive Summary)
پیشینه و اطلاعات شرکت (Company Information And Background)
ماموریت و چشم انداز (Mission And Vision)
شایستگی های کلیدی (Core Competencies)
تجزیه و تحلیل موقعیت (Situational Analysis)
تجزیه و تحلیل محیط (Environmental Analysis)
بازار هدف و بخش بندی (Target Marketing And Segmentation)
استراتژی و آمیخته بازاریابی (Marketing Strategy And Marketing Mix)
مالی (FINANCIAL)
7-برنامه عملیاتی کسب وکار
برخی از عناصر اصلی برنامه عملیاتی شامل این موارد است:
خلاصهای فشرده از هدف/اهدافی که باید حاصل شود.
مراحل یا کارهایی که برای رسیدن به هدف باید انجام شود.
تعیین مسئولیت برای هر یک از اعضای تیم
منابع (نیروی انسانی، زمان، پول) مورد نیاز برای انجام وظایف در یک بازه زمانی
KPI ها (شاخصهای کلیدی عملکرد و رشد) یا معیارهایی برای ارزیابی موفقیت
تحلیل کسب و کار
8-طرح مالی و بودجه بندی
این قسمت بر اساس محاسبات مطالعات مالی طرح امکان سنجی و مرتبط با هزینه های کسب و کار انجام خواهد شد:
تحلیل هزینه-درآمد مدل کسب و کار
جزییات درآمد و هزینه در ۳ سال اخیر (درصورت وجود)