طرح توجیهی بازار، فنی، مالی و اقتصادی عبارت است از کلیه اطلاعات، مستندات و گزارشهایی که یک ایده کسب و کار، فرصت سرمایه گذاری، پیشنهاد کاری، و یا هر تصمیم گیری را توجیه پذیر می سازد و می تواند دلیل عملی کردن آن را به صاحب آن بدهد.
اجزای اصلی یک طرح توجیهی خوب
طرح توجیهی یا امکان‌سنجی مطالعات تخصصی است که بر اساس آنالیز، تحقیق و ارزیابی پروژه پیشنهادی تعیین می نماید که آیا پروژه موردنظر از جنبه هی مختلف بازار، فنی، مالی، اقتصادی دارای قابلیت منطقی انجام دارد یا خیر؟ این اقدام بایستی در ابتدای پروژه انجام شود. پروژه ای که می تواند ایجاد یا توسعه یک پروژه نفت، گاز و پتروشیمی؛ غذایی، دارویی، شیمیایی، انرژی، معدنی، ساخت‌وساز، نساجی، خدمات رفاهی و گردشگری، خدمات درمانی و … باشد. به همین دلیل طرح توجیهی را فاز صفر پروژه می نامند.
برای تهیه مطالعات طرح توجیهی سرفصل های زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
برای سفارش طرح توجیهی بازار، فنی، مالی و اقتصادی
با توجه به توضیحات فوق، اجزای طرح‌توجیهی مدون، چهار قسمت زیر است. هرچند که ممکن است بر حسب ماهیت پروژه ایجاد/توسعه و نیاز سرمایه گذار برخی از بخش ها و یا زیرمجموعه های آنها را حذف و یا تغییر نماید.
بخش اول طرح توجیهی: معرفی متقاضی و مجری کسب و کار
این قسمت به معرفی متقاضی و مجری کسب و کار و سوابق ثبتی و مدیریتی وی اشاره خواهد کرد. سوابق و پشتوانه مالی، اعتباری و توانمندی شرکت و سهامداران نیز در این بخش توصیف خواهد شد. در واقع هدف از این بخش معرفی شرکت به منظور بررسی اهلیت و ارزیابی توانمندی‌های وی به مراجع ذیربط و پذیرنده طرح، بانک عامل یا سایر نهادها و ارگانها به منظور تصمیم‌گیری در مورد تایید طرح و تخصیص تسهیلات موردنیاز و متناسب با سابقه فنی و مالی متقاضی می‌باشد.
در زیر مواردی که بایستی در ” معرفی متقاضی و مجری کسب و کار” لحاظ شود آمده است.
1-1- خلاصه سابقه شرکت
1-2- اعضاء هئیت مدیره و مدیرعامل
1-3- سهامداران
1-4- مجوزهای اخذ شده
بخش دوم: مطالعه محصول و بازار
2-1- مقدمه
2-2- معرفی محصول
2-1- کد ISIC و کد تعرفه گمرکی متعلق به محصولات
2-2- معرفی محصولات، مشخصات و ویژگی‌های آن
2-3- استانداردهای بین‌المللی و ملی محصول
2-4- معرفی محصول به لحاظ ماهیت آن
2-5-کاربردهای محصول
2-6- معرفی پروژه
2-7- تحلیل ضرورت اجرای پروژه
2-8-هدف صادراتی
2-9-هدف جایگزینی واردات
2-9- تحلیل ملاحظات اجرائی پروژه
2-10-ملاحظات اقتصادی
2-11- ملاحظات اجتماعی و فرهنگی
2-12-ملاحظات سیاسی
بخش سوم: مطالعه فنی و تکنولوژی
پس از اینکه در مطالعه امکان سنجی بازار، پتانسیل ورود به بازار مزبور محرز و توجیه پذیر شد، به جزئیات تکنیکال و فنی طرح مورد اجرا پرداخته می شود. در مطالعات فنی (Technical feasibility) که معطوف به خود طرح ایجاد یا توسعه است، چهار زیرمجموعه مورد بررسی و برآورد قرار خواهد گرفت.
3-1-هدف از اجرای طرح
3-2- معرفی محل اجرای طرح
3-3- ظرفیت
3-4- تشریح فرآیند تولید محصولات طرح
3-5- کنترل کیفیت
3-6- هزینه‌های سرمایه‌گذاری طرح (سرمایه گذاری ثابت و در گردش)
3-6-1- زمین، محوطه‌سازی و ساختمان‌ها
3-6-2- ماشین‌آلات، تجهيزات و تاسیسات
3-6-3- وسائل نقلیه
3-6-4- هزینه‌های قبل از بهره‌برداری
3-6-5- هزینه‌های متفرقه و پیش‌بینی نشده
3-6-6- مواد اوليه
3-6-7- نيروي انساني
3-6-8- انرژی
3-7- هزینه‌های تعميرات و نگهداري
3-8- هزینه استهلاك
3-9- هزينه‌هاي سالیانه
3-10- برنامه درآمد طرح
بخش چهارم طرح توجیهی: مطالعه مالی و اقتصادی
4-2- خالص ارزش حال
4-3- نرخ بازده داخلي
4-4- دوره بازگشت سرمايه
4-5- دوره بازگشت سرمايه تنزيل شده
4-6- شاخص سودآوري
4-7- تحليل نقطه سر به سر
4-8- آناليز حساسيت
4-9- محاسبات اقتصادی طرح با استفاده از نرم‌افزار کامفار
